El düğümü tekniğiyle dokunan kilim el dokuma kilim olarak değerlendirilir. Bu tür kilimler, makine kullanımı ile üretilmeyen ve insan emeği ile dokunan kilimlerdir. El dokuması kilimler bu iş için kullanılan özel tezgahlarda dokunur. Dikey ve yatay olarak tezgaha gerilen atkı ve çözgüler halıların iskeletini oluşturmaktadır. Atkı ve çözgüler yün kilimlerde pamuk veya yün olurken, değerli ipek kilimlerde ise ipek olarak da tercih edilebilir. İskeleti ipek olan kilimler daha yumuşak duruşlu, dökümlü ve narindirler. Daha sonra değiştirilmediği (yani takma şekilde saçak eklenmediği sürece) kilimlerin saçakları, iskeletlerinin malzemesinden olur. Yani atkı çözgüsü yün olan bir kilimin, atkı ve çözgüsü yün, pamuk iskelete sahip olanın atkı ve çözgüsü de pamuk olur.
Dokuma kilim modelleri, farklı coğrafyalardan ve kültürel geleneklerden gelen çeşitli modellerle zengin bir çeşitlilik sunar. Bazı önemli el dokuma kilim çeşitleri aşağıda sıralanmaktadır:
Son günlerde kilim ve halı dokumacılığı nedir ? şeklindeki sorular popüler olmaktadır. El dokuma halılar, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde geleneksel yöntemlerle üretilmektedir. Özellikle Anadolu ve İran gibi zengin tarihi geçmişe sahip coğrafyalarda, yüzyıllardır kültürel değerleri yansıtan eserler olarak halı dokuma makinelerinde dokunmuştur.Anadolu, Türk kilimi ve köy kilimi ile bilinir. Bu kilim seçenekleri, el emeği göz nuru ile dokunur ve geleneksel kilim motifleri ve anlamları ile bezelidir.
Kilim dokuma işleminin elde yapılmış olması nedeniyle, kilimleri makine halılarından kolayca ayırt etmek mümkündür. Ancak bazı püf noktaları bilmek, el dokuma kilimi daha net anlamanızı sağlayacaktır:
El dokuma kilimleri, çeşitli alanlarda ve amaçlarla kullanılmaktadır. Genel kullanım alanları arasında, ev dekorasyonu, sanatsal sergiler ve müzeler, seremonik ve kültürel etkinlikler gibi kullanımlar mevcuttur. Öte yandan, eski dönemlerde kilimler, çadırlar ve açık alanlarda göçebe yaşam tarzına sahip olan topluluklar tarafından da yaygın bir şekilde kullanılmaktaydı.
El dokuma kilim ile makine halısı arasında belirgin farklar bulunmaktadır. İlk fark üretim yöntemlerinde kendini göstermektedir. El dokuma kilimler, esas olarak her ilmeğin insan emeği ile atıldığı kilimlerdir. Diğer bir fark ise düğüm yapısında kendini göstermketedir. El dokuma kilimlerde makine halısına kıyasla arka yüzeyde düğüm izleri bulunmaktadır. El dokuma kilim ve makine halısı arasındaki son fark ise fiyatlarda kendini göstermektedir. El dokuma kilimlerde işçilik ve zahmet daha fazla olduğu için el dokuma kilim fiyatları bir hayli yüksek olmaktadır.
El dokuma kilimlerin özellikleri, onları diğer halı türlerinden ayıran birçok unsuru içerir. El dokuma kilimleri genellikle doğal malzemelerden, özellikle yün, pamuk veya kıl ipliklerinden üretilir. İlaveten, el dokuma kilimleri, geleneksel yöntemlerle, ustalar tarafından elde dokunur. Bu süreç, her kilimin benzersiz olmasını sağlar ve ustanın yeteneğini yansıtır. Son olarak, El dokuma kilimlerde, makine halılarına göre daha fazla düğüm bulunur.
Bu tür kilimlerin estetik, sanatsal, kültürel bağlantı ve dayanıklık açısından birçok avantajları bulunmaktadır. Her kilim el ile üretildiği için birbirinden benzersiz şekilde üretilmektedir ve kullanıcılarında özellik algısı oluşturmaktadır. Öte yandan, üretildikleri yörelerin kültürel özelliklerini taşımaktadırlar. Dolayısıyla, dokumacının hikayesini ve yaşadığı bölgeyi yansıtarak kültürel mirasın aktarımı konusunda avantaj sağlamaktadır.
Makine ve el dokuma türleri arasındaki farkların zor ayırt edilebileceğinden dolayı, kilim alırken dikkat edilmesi gereken önemli hususlar bulunmaktadır. Kilimin gerçekten el dokuması olup olmadığının kontrol edilmesi gerekmektedir. El dokuma kilimlerde her ilmek, bir insan eliyle atılırken, makine halılarında düz bir arka yüz bulunur. Öte yandan, el dokuma kilimlerde daha fazla düğüm bulunması, kilimin kalitesini ve dayanıklılığını artırır. Dolayısıyla, düğüm sayısının fazla olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
El dokuma kilimler, kaliteli malzemeleri, ustalıkla yapılan dokuma teknikleri ve doğru bakım ile uzun ömürlü ürünlerdir. Bu özellikleri, onları hem estetik hem de işlevsel açıdan değerli kılar.
El dokuma kilimlerin doğru şekilde saklanması, uzun ömürlü olmalarını sağlamak için oldukça önemlidir. Kilim saklamadan önce, kilimin temiz olduğundan emin olmak gerekmektedir. Öte yandan kilimleri rulo yaparak saklamak katlanma izlerinin oluşmaması için önemlidir. Son olarak, kilimlerde küf ve mantar oluşmaması için kuru ve serin bir yerde saklanmasına dikkat etmek gerekmektedir.
El dokuması kilimlerin temizliği açısından dikkat edilmesi gereken ilk adım süpürerek toz ve kirlerden arındırılması aşamasıdır. Derinlemesine temizlik istendiğindeyse yıkama ve profesyonel temizlik gibi aşamalar izlenebilir. Yıkanan halının kurutulması aşaması da dikkat edilmesi gereken önemli hususlardandır.
İlk olarak kilimin yıkanacağı alanın temzi, büyük ve düz bir alan olmasına dikkat etmek gerekmektedir. Öte yandan, temizlik ürünlerinin ağır olmamasına ve doğal malzemeler kullanılması da yıkama aşamasında dikkat edilmesi gerekenlerdendir. Kilimin temizleme için kullanılan malzemelerden de iyi bir şekilde durulanarak arındırılması gerekmektedir. Son olarak, kurulama aşamasında direct gün ışığına maruz kalınmaması da dikkat edilmelidir.
Adından da görüldüğü üzere bu tür kilimlerin tamamen el ile üretilmesi ve üretiminin büyük zahmet gerektirmesi nedeniyle dokuma kilim fiyatları daha pahalı olmaktadır. Öte yandan bakıldığında, kültürel ve sanatsal değeri de fiyatının yüksek olması açısından önemli faktörler arasında yer almaktadır. Antika değerinin olması nedeniyle özellikle eski el dokuma kilim fiyatları daha da yüksek olmaktadır. Söz konusu bu etkenler el dokuması halı fiyatları ile de kendini göstermektedir.
El dokuma kilimler, doğal malzemelerden yapıldıkları için kir tutma eğilimi gösterebilir. Ancak düzenli temizlik ve bakım ile bu sorun önlenebilir.
El dokuma kilim satın almak için çeşitli kaynaklar ve yerler bulunmaktadır. İster fiziksel mağaza veya pazarlardan isterse de online alışveriş sitelerinden zevkinize uygun el dokuma kilim temin edebilirsiniz. Örneğin, Öğretmenler Halı sitemizi ziyaret ederek dilediğiniz tür halı ve kilimi kolaylıkla temin edebilirsiniz.